Democratie Bestuur Waterschap Amstel Gooi en Vecht is ver onder het zeeniveau gedaald!

Dienst Waterbeheer en Riolering (1996) De gemeente Amsterdam was verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van het riool. En het waterschap voor het schoonmaken van het vieze water. Waternet is ontstaan om de waterzuivering van het zuiveringsschap aan te laten sluiten op de riolering van Amsterdam. De Stichting Waternet inclusief gemeentelijk drinkwaterbedrijf Amsterdam is opgericht in 2006.  Het Stichtingsbestuur bestaat uit de dijkgraaf van het Waterschap AGV, de wethouder water van de gemeente Amsterdam en een onafhankelijke voorzitter. Er zijn naast Amsterdam nog 17 gemeenten in het beheergebied van het Waterschap AGV.

In de praktijk gaat Waternet nu over de uitvoering van alle taken van het hele waterschap, inclusief beleidsvorming, controle en handhaving. Waternet is een Stichting.  Terwijl het Waterschap een functionele overheid is met een democratisch gekozen bestuur. Een aparte overheidslaag, maar Waterschap AGV is als zodanig niet meer herkenbaar voor inwoners en bestuurders van gemeenten. Dit hindert het waterschap bij haar overheidstaken én met de samenwerking in het hele gebied.

In de afgelopen beleidsperiode stapelden de problemen bij Waternet en het waterschap AGV zich op. In 2019 leidde de AEB-crisis tot een slibcrisis, omdat het na zuivering resterende rioolslib niet meer door het Amsterdamse AEB verwerkt kon worden. Het waterschap beschikt zelf niet over voldoende stortcapaciteit. De afstemming tussen Waternet en het AEB liet te wensen over. De afgelopen jaren heeft Waternet grote problemen met de financiën, cybersecurity, IT-problemen met de inning van de waterschapsbelasting en de drinkwaterrekening. Er is achterstallig onderhoud van sluizen en gemalen en dijkverbeteringen liggen niet op schema. Het waterschap is door zijn financiële reserves heen en de begroting kent oplopende tekorten.

De problemen met de belastinginning zullen pas in 2026 zijn weggewerkt. Tekorten worden met tientallen miljoenenleningen aangevuld. De toch al hoge schuldpositie verslechtert verder. Slechts 58% van de voorgenomen investeringen wordt op dit moment daadwerkelijk uitgevoerd. Voor het behalen van Europese waterkwaliteitsnormen (Kader Richtlijn Water) voor eind 2027 moeten de investeringen de komende jaren fors toenemen. Bij de invoering van het nieuwe IT-systeem voor de waterschapsbelasting werd het bestuur misleidende informatie verschaft. Al deze problemen met de Stichting Waternet en de artikelen van Follow the Money hebben de situatie in beeld gebracht en werd het duidelijk dat de Stichting Waternet of moet worden opgeheven of moet worden vernieuwd. Het proces governance dat heden 8 maart nog in volle gang is.

Hoe is het proces vanaf dec 2022 tot besluit en erna.

Cie 7-12-2022 voorstel governance[1]

• Fundamentele kritiek op DB-voorstel: het voorstel is in tegenspraak met het AB-besluit van december 2021.
• DB-voorstel tot herinrichting van de stichting Waternet, in kolommen per opdrachtgever. Dit voorstel wordt omarmd.
• Voorstel DB om de samenwerking als stichting voort te laten bestaan en niet als democratisch BVO ontmoet tegenstand van 11 van de 30 AD-leden. Geen democratische controle mogelijk.
• 11 AB-leden willen volledige zelfstandig waterschap, dus ontvlechting Waternet.
• De wens om het mandaat van uitvoering te verleggen naar de secretaris directeur wordt besproken, nog geen accoord.
• 11 AB-leden kondigen motie aan voor verlegging mandaat en opsplitsing.

Januari 2023 ILT heft verscherpt toezicht op Waternet  op.

Per brief heft het ILT het verscherpt toezicht op Waternet op. Verbetering van de governance is wel een randvoorwaarde.

11 AB leden ( CU, CDA, WN, 50 plus, fractie bedrijven) zijn van mening dat het waterschap Amstel, Gooi en Vecht weer een eigenstandige functionele overheid moet worden.  Daartoe hebben ze tijdens AB vergadering op 12 januari 11 een initiatiefnota ingediend. NA een twee jarig proces zou er immers een besluit volgen over de toekomst van het Waterschap Amstel Gooi en Vecht en Waternet en de Stichting.  https://agv.waterschapsinformatie.nl/vergadering/1008878

De meerderheid van het waterschapsbestuur stemde tegen en koos niet voor ons voorstel, ze kozen voor een besturingsmodel, met minder bevoegdheden bij de directie van Waternet. Een groot deel van hun keus werd bepaald door het financiële rapport van Berenschot, en de lobby van het DB om vooral voor hun voorstel te stemmen. Rapport Berenschot, overigens de enige bron  in zijn soort, raadt ontvlechting af, het zou veel te duur zijn. Na zorgvuldige afwegingen, beraadslagingen en adviezen, ingewonnen bij onze achterbannen, en dankzij kundige AB leden die langer dan 4 jaar bestuurder zijn, zette de oppositie veel vraagtekens bij het rapport Berenschot en de vernieuwde stichting Waternet wat vooral Amsterdam wil, met alle mandaat bij het Stichtingsbestuur.

Berenschot had geen rekening gehouden met de inflatie, de inkomsten. En de berekende frictiekosten lijkt de CU-fractie veel te hoog berekend. Ook na een georkestreerde commissie vergadering overtuigden de heren van Berenschot ons niet met de antwoorden op onze vragen. Wij werden gevraagd de vragen van te voren in te dienen.

De vernieuwde Stichting Waternet zou het waterschap een eigen bestuursdienst moeten krijgen, waardoor het waterschapsbestuur direct en onafhankelijk kan worden ondersteund. Het waterschap heeft op dit moment geen eigen ambtenaren. Alleen de dijkgraaf, Joyce Sylvester, is rechtstreeks in dienst van het waterschap.

AB 12-1-2023 Voorstel governance

DB-voorstel voor herinrichting Stichting waternet, en herinrichting aansturing Waternet (governance).

Het voorstel voor herinrichting, opgesteld door de algemeen directeur Waternet, wordt opnieuw geaccordeerd.

De motie van 11 AB-leden om een datum vast teleggen voor volledige opsplitsing haalt het niet.

Bij mandaat toegezegd en besloten mandaat zo spoedig mogelijk weg van stichtingsbestuur, beleggen bij Secretaris DIRECTEUR (zoals bij alle waterschappen), Secretaris zo spoedig mogelijk volledig in dienst bij AGV

De winst van de 11 AB leden op 12 januari: het huidige mandaat wordt verlegd naar de secretaris directeur dus niet meer aan bestuur van de stichting Waternet. En de secretaris directeur ondersteunt AB en DB. Primaat bij waterschapsbestuur. De 10 AB leden (AB lid 50 plus heeft zich teruggetrokken) hebben duidelijk laten weten dat wij vanuit morele verplichting vinden dat wij het nieuwe bestuur duidelijkheid moeten meegeven dmv een handboek governance, overzicht van afspraken en het huishoudboekje: de financiële toestand van Waterschap AGV. Er zal een heel nieuwe bestuur komen met een enkel AB lid van nu mar geen meer met jaren dossier kennis. 

De toezeggingen die gedaan zijn op 12 januari wilden de 10 AB leden bespreken op de AB vergadering van 9 februari https://agv.waterschapsinformatie.nl/vergadering/1051002 . Wij stelden initiatiefvoorstel als agendapunt voor. De PvdA kwam met een voorstel het niet op de agenda te zetten. De dijkgraaf verzocht het AB om te stemmen over dit voorstel. De VVD, de boeren, Natuurterreinen, en PvdD partijen waren ‘duidelijk afgesproken’ tegen. Op grond van het feit dat de vernieuwde Stichting Waternet al genoeg besproken zou zijn. We lieten weten dat we de discussie over governance niet opnieuw wilden voeren maar dat het ging over de toezeggingen. Ik maakte toen een opmerking dat ik erg teleurgesteld was over het democratie gehalte van de vergadering. Democratie is luisteren naar de minderheid en de minderheid werd willens en wetens de mond gesnoerd. Het voorstel van de PvdA, werd gesteund door de VVD, de boeren, natuurterreinen, PvdD en Sander Mager. De 10 AB leden hebben schorsing aangevraagd en ook de dijkgraaf om hulp gevraagd. Het mocht niet baten. Ik heb daar ook een opmerking over gemaakt en ik vind het nog steeds niet te begrijpen dat de VVD, de PvdD, het hele DB en de dijkgraaf dit zo heeft laten gebeuren. U kunt het allemaal terug zien op de uitzending van 9 februari ( link boven). Er wordt ons gevraagd de punten middels technische vragen schriftelijk op te sturen. Wij hebben 16 februari 32 plus 17 vragen opgesteld. Die zijn op 7 maart nog niet beantwoord. De secretaris directeur heeft gesteld dat het na de verkiezingen zal zijn.

AB 9-2-2023 Volgende stappen governance

Discussie over de notulen van de vergadering van 12-1-2023. Besluiten worden niet goed weergegeven. De beeldopnamen bevestigen dat. Mager probeert nog de notulen politiek te verdedigen. Besloten is de notulen aan te passen en de video-opnamen als besluit over te nemen.

Via een initiatiefvoorstel willen 10 AB-leden de vervolgstappen van de governance bespreken, evenals de overdracht aan het nieuwe bestuur vanaf 15-3-2023.

Op initiatief van de PvdA, gesteund door coalitiepartijen VVD de boeren, natuurterreinen en door de PvdD wordt dit punt van de agenda gehaald. Bezwaren dat het niet democratisch is als een coalitie voorkomt dat een oppositie het woord krijgt wordt niet gesteund door de dijkgraaf Silvester. Silvester besluit het agendapunt af te voeren.

DB-lid Mager stemt tegen het voorstel van zijn eigen fractie.

10-2-2023 Sander Mager uit zijn fractie gezet

De fractie Water Natuurlijk zet haar dagelijks bestuurslid uit de fractie. Mager gaat verder als Groepering Mager. Hij blijft lid van het DB.

13-2-2023 Algemeen Directeur Annelore Roelofs treedt terug

Algemeen Directeur Roelofs van Waternet treedt terug. Eind januari had zij zich ziek gemeld. Als reden voor haar terugtreden wordt opgegeven: de impact van de besluitvorming van 12 januari 2023 en de volgende fase in dit proces. Tijdens de vergadering van 12 januari is het bestuur immers akkoord gegaan met haar voorstel.

Het AB is verdeeld en het lijkt erop dat het DB en de meerderheid van het AB: PvdA, gesteund door coalitiepartijen VVD, de boeren, en natuurterreinen en PvdD en Sander Mager, het over wil laten aan het nieuwe bestuur na de verkiezingen. Het DB lijkt loopt weg van haar verantwoording.

Wij ( de 10 AB leden) krijgen het verzoek van de dijkgraaf onze punten in een technische sessie of een commissie vergadering te bespreken na de verkiezingen. De dijkgraaf en de secretaris directeur waren met een voor ons onbekend reces.

Ons laatste schrijven 6 maart 2023:

Geachte dijkgraaf, beste Joyce, beste Gritta,

We houden vast aan ons verzoek voor een AB-vergadering vóór de verkiezingen.  Ons eerste verzoek was van 16 februari, tweemaal herhaald op 22 februari en nogmaals op 24 februari. Inmiddels is de termijn van 14 dagen (verordening) dus verlopen.  

We constateren ook dat de termijn tot de verkiezingen nu wel heel krap is geworden.

Een AB-vergadering heeft nog steeds onze voorkeur, het liefst deze week, anders 13 of 14 maart.

Als u vasthoudt aan een openbare commissievergadering kan dat ook, maar ook niet later dan 13 of 14 maart.

Daarmee wordt dan ook feitelijk onmogelijk gemaakt dat er stemmingen plaats kunnen vinden of moties aangenomen kunnen worden. Waarvan acte.

Indien het DB geen gelegenheid geeft voor een openbare vergadering voor de verkiezingen heeft het DB daarmee feitelijk verhinderd dat ze vóór de verkiezingen verantwoording aflegt over de gang van zaken na de besluiten van 12 januari j.l.

De gang van zaken vinden we in strijd met de democratische spelregels en betreuren we zeer.

Graag horen we van u of er een openbare Commissievergadering of AB-vergadering uiterlijk 14 maart zal plaatsvinden.

Met deze mail reageren we op we op uw mail van deze middag 16.00 uur.

De aanvraag van 6 AB-leden is voldoende voor een AB-vergadering, daar is geen eensluidend antwoord van het hele AB voor nodig.

De 10 AB leden maken zich ernstige zorgen. De financiële situatie is en blijft ernstig.

• Het lukt al 2 jaar niet om de belastingen, circa 200 miljoen euro, te innen,
• De uitvoeringsorganisatie Waternet behaalt slecht 58% van de geplande opdracht.

• Bij de uitvoering worden jaarlijks miljoenen onnodige kosten gemaakt,
• Met het terugtreden van de algemeen directeur van Waternet is de chaos compleet.

• Financieringsbehoefte is ongeveer 150 miljoen plus 40 miljoen kasgeldlening is ongeveer 190 miljoen.

2019-2023 Schuldposities[2]

• Probleem 1: AGV heeft leningen van circa 821M€. Dit is circa 4 keer de belastinginkomsten. Landelijk wordt 2,5 maal de inkomsten als maximum gehanteerd. De schuld van AGV is ruim 300M€ te hoog.

• Probleem 2: Waternet heeft een schuld van 135M€ (begin 2023), daarna zijn nog leningen aangegaan. Omdat Waternet geen eigen inkomsten heeft, komen deze leningen en de kosten daarvan voor rekening van AGV (40%, 54 M€) en Amsterdam(60%)

• Opgelost: neen. Er is geen plan om de schulden van AGV af te bouwen. Er is geen plan om de schulden van Waternet af te bouwen.

• Kosten: de rentelasten van AGV in 2023 zijn circa 17M€, jaarlijks. Dit is circa 6,5M€ te hoog, eveneens jaarlijks. Aflossing van de leningen tot de norm is daarin niet opgenomen.

Tot en met 2022 heeft men nog met het oude systeem bedrijven kunnen heffen.

Dat is in 2023 niet meer mogelijk. Ook dat wordt nu dus afhankelijk van de nieuwe IT. De achterstand wordt niet snel kleiner. Over een jaar is hij hooguit voor de helft ingelopen.

De andere helft staat nu al geprogrammeerd voor 2024.

De piek in de cashflow verschuift telkens naar achteren in de grafieken. De piek zou eerst in januari 2023 zijn, nu pas in november 2023.

Waarschijnlijk zullen er meer liquiditeitsproblemen komen.

Conclusies[3]:

1) De huidige problemen zijn begonnen vóór 2019. Dat wil zeggen dat het huidige bestuur niet verweten kan worden dat ze deze problemen hebben veroorzaakt.

2) De oorzaak van de problemen ligt bij Waternet.

3) Het huidige bestuur heeft de problemen inzichtelijk gemaakt, en soms opgelost.

4) Het bestuur heeft traag corrigerende maatregelen genomen, ondanks aansporingen vanuit coalitie en niet-coalitiepartijen.

5) De samenwerking met Waternet kost de inwoner geld, meer dan eventuele efficiency door samenwerking.

6) Plannen om de schuldpositie te verbeteren ontbreken.

7) Plannen om de samenwerking te verbeteren (governance) worden twee jaar besproken, zonder afronding.

8) Afronding van de governance duurt nog twee jaar, in verband met de afsplitsing van drinkwater.

9) Het bestuur van AGV heeft geen directie aansturing (mandaat) op Waternet. Het probleem van de aansturing van Waternet is niet opgelost.

Hoe gaat dit aflopen? Alle AB leden zijn tot en met 27 maart 2023 officieel AB lid.

Ik en de andere 9 AB leden willen het Waterschaps bestuur op een waardige manier afsluiten en alle lopende zaken transparant en helder overdragen aan het volgend bestuur. Zodat zij helder hebben welke vervolgstappen er het beste genomen kunnen worden om de grote opgaven waar het Waterschap AGV voor staat met actieplannen tegemoet kunnen treden zoals: financiële situatie verbeteren, dijkverstevigingsprogramma, onderhoud Technische assets, de KRW 2027, Regionale Energie Strategieën

De boodschap zo aan het einde van mijn bestuursperiode is erg somber. We kennen hoop en zullen de Eeuwige om kracht, moed en wijsheid bidden.

Als de minderheid weer gehoord wordt en er gesproken mag worden juich ik de stijging van deze spreekwoordelijk zeespiegel (democratie ) wel toe.