Inbreng ChristenUnie 12 januari 2023
De CU-fractie is in afgelopen weken bijna dagelijks bezig geweest met het governance traject van het Waterschap Amstel Gooi en Vecht, Waternet en de Gemeente Amsterdam. De CU fractie heeft de stukken gelezen, heeft gebeld, vergaderd en gewikt en gewogen. Hierbij moest ik denken aan het Bijbelverhaal van Jona, die 3 dagen en nachten in de buik van een vis opgesloten zat. U kent het vast wel van het kinderliedje Jonas in de wallevis. Jona zat in het donker niet wetende wat er zou gaan komen. Maar wel in vertrouwen dat er licht in de duisternis zou komen.
Namens de ChristenUnie vertegenwoordig ik de kiezers in het beheergebied van Waterschap Amstel Gooi en Vecht die mij democratisch kozen in 2019. In de afgelopen 4 jaar ben ik enthousiast geworden over alle duurzame waterwerken van ons Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Een van de oudste waterschappen met een rijke historie van dijk- en waterbeheer, zo heb ik geleerd van de mensen van ons Archief en de vorige dijkgraaf, Gerhard van de Top. Ik mocht ook enthousiaste en bevlogen medewerkers op allerlei afdelingen spreken.
Inmiddels is er veel veranderd en is Waternet 25 jaar geleden ontstaan om de waterzuivering van het zuiveringsschap aan te laten sluiten op de riolering van Amsterdam. In de praktijk gaat Waternet nu over de uitvoering van alle taken van het hele waterschap, inclusief beleidsvorming en controle en handhaving. Bovendien is het Amsterdamse drinkwaterbedrijf aan Waternet toegevoegd. Waternet is een Stichting. Het Waterschap is een functionele overheid met een democratisch gekozen bestuur. Een aparte overheidslaag, maar WS AGV is als zodanig niet meer herkenbaar voor inwoners en bestuurders van gemeenten. Dit hindert het waterschap bij haar overheidstaken én met de samenwerking in het hele gebied.
AGV is door Waternet in financiële en fysieke problemen gekomen. Op dit moment loopt AGV ongeveer een jaarcyclus achter bij het heffen van belastingen. Tevens is er achterstallig onderhoud technische assets en lopen de regionale dijkverbeteringen achter bij de wettelijke voorschriften. Dit hindert AGV om als waterschap te functioneren van haar wettelijke taken. Het Bestuur AB en DB hebben de grip verloren op Waternet verloren en is machteloos.
Het waterschap AGV heeft géén eigen ambtenaren. Het DB/AB is daarmee niet in staat eigen beleid te ontwikkelen onafhankelijk van Waternet. Dit geldt niet voor de samenwerkingspartner Amsterdam. De gemeente Amsterdam heeft wél eigen ambtenaren, een eigen bestuursdienst én ze voert nog een aantal watertaken in eigen beheer uit. Het waterschap heeft geen eigen bestuurskracht.
Het DB van het waterschap heeft nu een voorstel gedaan voor een ‘vernieuwde stichting’.
In de vernieuwde stichting Waternet zal het bestuur van de stichting bestaan uit de directie van Waternet. De directie van Waternet krijgt daarmee nog meer grip op de organisatie, ten koste van DB en AB van AGV. Het mandaat wordt overgedragen aan deze directieleden als leden van het bestuur van Waternet. Bovendien komt er een onafhankelijke Raad van Toezicht. Wat eigenlijk de rol van het AB/DB is. Ook is de rol van de dijkgraaf onduidelijk.
In de vernieuwde stichting worden drie kolommen ingericht voor respectievelijk waterschap, riool en drinkwater en een vierde directie voor alle ondersteunende diensten. Er komt een NV Drinkwater die niet onder de stichting valt maar wel een directielid als bestuurder van de stichting levert. De complexiteit van aansturing en verantwoording wordt o.i. nog groter en is niet wenselijk gezien de opgaven die op de waterschappen afkomen inzake waterkwaliteit, droogte, klimaatadaptatie, inrichting van het land etc.
Het DB-voorstel voor het ontwerpbesluit is onvolledig omdat de hele inrichting uiteindelijk zal afhangen van statuten van de stichting, mandaten, directiereglementen etc. Dit is niet transparant en bovendien kunnen deze op een niet-democratische wijze vastgesteld worden. Een stichting is nu geen overheidslaag met een democratisch gekozen algemeen bestuur
Het AB van AGV heeft eerder al twee besluiten genomen:
- 2 Juni 2021: Het AB wil dat het waterschap meer als overheid functioneert.
- 8 December 2021: Het AB heeft uitgesproken dat het een eigen organisatie wil én een voorkeur uitgesproken voor een BVO (gemeenschappelijke regeling) met in ieder geval de gemeente Amsterdam boven een stichting.
Het personeel heeft vooral benoemd de synergie niet te willen verliezen. De kolommen in BV zijn duidelijk omschreven en ook de taken. Samenwerken kan ook buiten een stichting. We werken ook niet met RWS samen in een stichting. De samenwerking in de watercyclus is bewezen efficiënt. Laten we dat ook vooral behouden.
Ik kom tot een einde van mijn betoog. Terugkomend op Jona. De buik is een beeldrijke uitdrukking om duidelijk te maken dat Jona niet overspoeld werd door het water en dus niet kon verdrinken. Zo hoopt de CU fractie dat het nieuwe bestuur niet zal “verdrinken’’ maar licht zal zien en hoop zal hebben om met de laatste besluiten van het huidige bestuur slagvaardig aan de slag te kunnen gaan.
Met een zo compleet mogelijk beeld van de financiële stand van zaken en van de opgaven voor de toekomst, hopen we hen ook beter in staat te stellen om hierop verder te kunnen sturen.
De CU fractie wil het democratisch gehalte in het Waterschap AGV herstellen en kiest voor een eigenstandige functionele overheid met een eigen bestuurlijke organisatie en eigen personeel en een duidelijke identiteit. Niet direct maar via een geleidelijke ontwikkeling naar een knip in 2025.
Wij steunen het BV niet en hebben de motie van de Fractie Bedrijven mede ondertekend.
